ارزشیابی از درس ادبیات فارسی راهنمایی
ارزشیابی درس ادبیات فارسی دوره راهنمایی
ارزش یابی یکی از عناصر بسیار مهم برنامه ی درسی است . که تنها به پرسش های کلاسی یا آزمون های پایانی محدود نمی شود . وقتی که محصول برنامه ی درسی به شکل بسته ی آموزشی در اختیار مخاطبان و مجریان قرار گرفت ، انتظار می رود معلمان به منظور اطمینان از میزان تحقق اهداف برنامه ، از آزمون ها و شیوه های توصیه شده برای ارزشیابی استفاده کنند . پیشنهاد می شود در انتخاب شیوه های ارزشیابی اصول زیر رعایت شود :
1- شیوه ی ارزشیابی با اهداف آموزشی و سایر عناصر برنامه متناسب باشد و معلوم کند هر کدام از شیوه ها و مهارت ها چه دانش ، مهارت و نگرشی را اندازه می گیرد .
2- شیوه ی ارزش یابی باید با رویکرد برنامه تناسب داشته باشد . مثلاً در برنامه ای که فعالیت محور است ، شیوه های ارزش یابی در عین توجه به فرایند آموزش ، نتیجه و محصول آموزشی را نیز مورد توجه و سنجش قرار می دهد .
3- شیوه ی انتخاب شده نسبت به سایر شیوه ها ، کارآیی بیش تری داشته باشد .
4- به تناسب ماهیت اهداف و سایر عناصر برنامه از شیوه های متعدد استفاده شود .
برای ارزشیابی از میزان تحقق اهداف برنامه ی درسی زبان و ادبیات فارسی دوره ی راهنمایی ، جهت گیری ها و رویکردهای زیادی قابل طرح است . در این برنامه با توجه به اصول و مبانی آموزش زبان و ادبیات فارسی و نیز اهمیت برخی روش های ارزشیابی در این درس به اصول و رویکردهای زیر تکیه و تأکید می شود :
1- ارزش یابی از مهارت های شفاهی زبان .
2- ارزش یابی تلفیقی از مهارت های کتبی زبان .
3- ارزش یابی از فرایند آموزش و فعالیت های دانش آموزان .
4- ارزش یابی مستمر و توصیفی در کنار ارزش یابی پایانی .
با توجه به ماهیت برنامه ی درسی زبان و ادبیات فارسی و نیز نوع ارزشیابی حاکم بر آموزش ، برای ارزشیابی این درس روش های زیر پیشنهاد می گردد :
1- روش کتبی
2- روش شفاهی
3- روش مشاهده ی رفتار
جهت استفاده ی درست از روش های فوق و رعایت رویکردهای ارزشیابی در این برنامه ، از ابزارهای زیر می توان بهره گرفت :
1- آزمون کتبی شامل سؤالات تکمیل کردنی ، کوتاه پاسخ ، انشایی و ... از مهارت نوشتن .
2- آزمون شفاهی شامل پرسش های شفاهی از مهارت های گوش دادن ، گفتن و خواندن .
3- چک لیست ، ابزار اندازه گیری عملکرد دانش آموز در مهارت های ارتباطی ، توانایی های ذهنی ، شرکت در فعالیت های گروهی و مهارت های شفاهی زبان .
پیشنهاد می شود نمره گذاری آزمون مستمر و پایانی به شکل زیر باشد :
1- کتاب فارسی خواندن : شفاهی ( 20 نمره )
معلم می تواند نمره 20 نمره را بین دو آزمون مستمر و پایانی به طور مناسب و با توجه به شرایط و سطح دانش آموزان توزیع کند ( 10 نمره مستمر + 10 نمره پایانی یا 12 نمره مستمر + 8 نمره پایانی ) .
آزمون مستمر می تواند شامل این موارد باشد : روخوانی متن ، درک مطلب ، خودارزیابی ، دانش های ادبی و زبانی ، کارگروهی ، شعر خوانی ، مشارکت در کار گروهی ، انجام فعالیت های کلاسی .
آزمون پایانی نیز می تواند در برگیرنده این موارد باشد : خواندن ، درک مطلب ، دانش های زبانی و ادبی ، حفظ شعر ، معنی واژگان در جمله .
2- املای فارسی : کتبی ( 20 نمره )
معلم می تواند نمره این درس را به صلاح دید خود و با نظارت گروه آموزشی محل خدمت بین دو آزمون مستمر و پایانی توزیع کند .
الف ) 20 نمره مستمر ( 10 نمره املای تقریری + 10 نمره فعالیت های املایی کتاب نوشتن ) .
20 نمره پایانی ( 10 نمره املای تقریری + 10 نمره فعالیت های املایی کتاب نوشتن ) .
نمره ی نهایی میانگین دو آزمون
ب ) 5 نمره مستمر + 15 نمره پایانی شامل یک متن تقریری + تعدادی سؤال املایی از کتاب نوشتن .
نکات مورد تاکید در ارزش یابی املا :
1- خوانا و پاکیزه نویسی واحدهای زبانی
2- صحیح نویسی واحدهای زبانی
3- تنوع بخشی به بخش املا :
الف ) املا از درس تعیین شده .
ب ) املا از درس های خوانده شده ( تلفیقی ) .
ج ) املا از دیگر کتاب های درسی همان پایه .
* توجه : از نکات زبانی کتاب خواندن برای طرح سوال های املایی استفاده شود .
3- نگارش و انشای فارسی : کتبی ( 20 نمره )
معلم می تواند نمره این درس را نیز بین دو آزمون مستمر و پایانی تقسیم کند :
- 5 نمره مستمر : فعالیت های کلاسی + انجام تمرین های نگارشی کتاب نوشتن + نوشتن انشا و نگارش .
- 15 نمره پایانی : نوشتن یک یا دو موضوع نگارشی و انشایی + تعدادی سؤال نگارشی و انشایی از کتاب نوشتن .
نکات مورد تاکید در ارزش یابی انشا :
1) رعایت نظم منطقی و پرورش موضوع .
2) به کارگیری درست نکته های نگارشی ، دستوری و املایی .
3) تاکید و توجه به استفاده از جمله های نو و خلاقانه در انشا .
4) بهره گیری از تخیل .
5) توانایی توصیف .
6) به کارگیری واژگان مناسب و خوش ساخت .
* توجه : از نکته های ادبی و نگارشی کتاب خواندن برای پرسش های آزمون انشا استفاده شود .
در صورت داشتن فضای خلاقانه و نو می توان از برخی از ضعف های صوری مانند ضعف های نشانه گذاری و املایی صرف نظر کرد .
